Το έργο μου Τα χέρια του Ύπνου, με φωτογραφίες μου και ποίηση του Ρενέ Σαρ , παρουσιάζεται στα πλαίσια της ομαδικής έκθεσης "εικονο-ποίηση", στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, 12-26 Μαρτίου 2011.
Ακολουθούν τα κείμενα και οι εικόνες που το απαρτίζουν. Τέλος, μια περιγραφή της υλικής μορφής του έργου.
*
To έργο είναι μια εγκατάσταση με λέξεις και εικόνες.
Πάνω σε ένα τραπέζι, έχουν τοποθετηθεί αντικρυστά, δύο πανομοιότυπα χειροποίητα ολιγοσέλιδα λευκώματα. Πάνω σε επτά ασπρόμαυρες φωτογραφίες μου διαφόρων χεριών, 'πέφτουν' επτά σελίδες ρυζόχαρτου με τυπωμένα, μεταφρασμένα από εμένα -και ακόμη αδημοσίευτα-, χωρία του έργου του Γάλλου ποιητή (και αντιστασιακού κατά τον Β' Π.Π.) Rene Char, Feuillets d' Hypnos (1946).
Τα δύο λευκώματα έχουν την εξής διαφορά: στο ένα, οι εικόνες είναι φωτοαντίγραφα των πρωτότυπων τυπωμάτων, ενώ στο άλλο, οι σελίδες των λέξεων είναι φωτοαντίγραφα των πρωτότυπων εκτυπώσεων.
Κάθε λεύκωμα κλείνει με μια σελίδα όπου είναι τυπωμένο το κείμενο που ακολουθεί:
Παναγιώτης Ιωαννίδης – πάνω σε
ποίηση του Ρενέ Σαρ
τα
Χέρια του Ύπνου
Τα Feuillets d’ Hypnos –τα Φυλλάδια του Ύπνου– είναι το δεύτερο βιβλίο που ο René
Char εξέδωσε
μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου
Πολέμου, το 1946, μην έχοντας δημοσιεύσει τίποτα από το 1939. Προέκυψε
κυριολεκτικώς από το λύσιμο
σε φυλλάδια του τετραδίου όπου κρατούσε σημειώσεις κατά την διάρκεια της
συμμετοχής του, ως
‘λοχαγός Αλέξανδρος’, στην γαλλική Αντίσταση. Από την επεξεργασία εκείνου του
υλικού –που το ξαναβρήκε αναπάντεχα στην κρυψώνα του μες σ’ έναν πέτρινο τοίχο
και, αφού αντέγραψε ό,τι του ‘χρειαζόταν’, το κατέστρεψε, διασώζοντας, ως
δείγμα, μόνο μιά σελίδα του– προέκυψαν διακόσιες τριάντα επτά πεζόμορφες
‘σημειώσεις’: παραινέσεις γιά την σωστή συμπεριφορά του αντάρτη, ελλειπτικές
περιγραφές στρατιωτικών επιχειρήσεων, πυκνοί στοχασμοί, και σπάνιες λυρικές φυγές. Η ανάγκη
της επιβίωσης –σωματικής και ψυχικής– μες στον ζόφο του ναζισμού, τον στρέφει
ξανά και ξανά στην αναζήτηση του φωτός και στην απεύθυνση στο Εσύ – μέσ’ απ’ το
προσωπείο του Ύπνου, αδελφού
του Θανάτου.
Του ύπνου που, μες στον χειμώνα,
διασώζει την ζωή.
Πάνω από το τραπέζι όπου έγραφε,
είχε καρφιτσωμένη μιάν εικόνα του πίνακα του Georges de la Tour, Ο Φυλακισμένος (που σήμερα θεωρείται ότι
απεικονίζει μάλλον τον Ιώβ
καθώς τον εμπαίζει η γυναίκα του):
το ασφυκτικό καδράρισμα των δύο
μορφών, οι μεγάλες σκοτεινές επιφάνειες, το απόκοσμα άπλετο φως ενός κεριού,
και η ευγλωττία των χεριών, συνθέτουν την αινιγματική γοητεία αυτού του έργου.
Σκέφτηκα να δέσω, αφού τα
μετέφρασα, κάποια απ’ αυτά τα ‘εις εαυτόν’ του Ρενέ Σαρ (σε επιστολή του,
προσπαθώντας να περιγράψει την νέα αυτή
τροπή στο έργο του, αυτοπαρομοιάζεται, σαρκάζοντας ελαφρώς, με τον Μάρκο Αυρήλιο),μαζί με χέρια –λυτά ή πλεγμένα– αγαπημένων
μου προσώπων ή αγνώστων. Τα δύο πανομοιότυπα τετράδια που προέκυψαν,
αποτελούνται από εκτυπώσεις και φωτοαντίγραφά τους: στο ένα τετράδιο, οι λέξεις
είναι στο πρωτότυπο τύπωμα, ενώ οι εικόνες σε φωτοαντίγραφα – στο άλλο, το
αντίστροφο.
