3 ποιήματα νόσου [και ανάρρωσης]

Γουίλλιαμ Κάρλος Γουίλλιαμς  

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΣΥΡΡΙΚΝΩΜΕΝΟΣ ΣΕ ΜΙΑΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΙΜΗ ΕΙΚΟΝΑ

στη μικρή άκρη μίας ασθένειας

ήταν μια εικόνα

μάλλον γιαπωνέζικη

που γέμιζε το βλέμμα μου

μια βλακώδης εικόνα

μα ήταν το μόνο που αναγνώριζα

ο τοίχος ζούσε για μένα μες σ' αυτήν την εικόνα

κόλλαγα πάνω της όπως σε μύγα 


[μτφρ.: Παναγιώτης Ιωαννίδης]


~

Ρόμπερτ Ντάνκαν  

ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΚΡΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ

Καμμιά δεξιότητα όχι              αδέξια

            μας αφήνει

            ν' αρχίσουμε εκεί όπου οφείλω

από την ανεπάρκεια των συστημάτων            χωρίς

            ανάσα,             καρδιά

            και πνεύμονες πλημμυρισμένα

Πηγμένα με ελαφρές αλύσους            των νεφρών

            το στάδιο είναι τελευταίο        της ζωής

ελαφρότης και βάρος,              φως

            και σκοτάδι.    Ήταν πάντα

κοντά σε ιδιαίτερο Θάνατο, α

            φανέρωστο      τι είναι πίσω

από το βλέμμα, την αφή, γεύση, όσφρηση     –το Σύννεφο εκείνο!

Δύο χρόνια

η πικρία διαπότισε:

το σώμα το υλικό        υψηλή πίεση του αίματος

            συσσώρευση τοξινών,

            κατάρρευση κλασμάτων,

την ψυχή          “που έβραζε στο ζουμί της”

            εκρήξεις μίσους,         προσευχή

–δεν είχα προσευχή–              η δική

            σου μόνο φροντίδα κράτησε την αγάπη μου αίθρια.

Εκεί θα βρεθώ πάλι    οι οδοί

            ανάγκη να διασταυρωθούν      και πάλι

            σκοτεινές δίοδοι,         επικίνδυνα στενά.

Ακόλουθος ο Θάνατός μου και ήξερα

            ότι δεν θα πεθάνω,

με περιέθαλψε ώς εδώ.           Η ζωή πήρε τα ηνία.

            Ό,τι έτρωγα     το ξερνούσα

και πέρασα έρποντας σαν να με γύρισαν τα μέσα έξω.

            Κάθε σκέψη που είχα την είδα

με αρρώσταινε.           Μυστικά

            στο σκοτάδι     οι ηθμοί

            των νεφρών μου          πέτρωσαν        και ο Θάνατός μου

άλλαξε το ραντεβού που 'χε μαζί μου.

*

Ναι, φοβόμουν

μη δεν σε δω ξανά,     μη

            με πάρουν, όχι μην

πεθάνω, το φάσμα που καιρό

            γνωρίζω ως Θάνατό μου είναι

Κύριος μίας Διαβάσεως που μας ενώνει·

            μα που

            ποτέ δεν ήρθα εγώ σε σένα το άλλο  

φάσμα της πραγματικής ζωής μου είναι.

            Ανένδοτο.

“Σου έδωσα μια γάτα στο σκοτάδι”, είπε η φωνή.

Άλλαξαν όλα σε αυτό που πάντα ήταν εκεί

και δούλευε μες στο Έδαφος:             οι δύο τίτλοι

            “Πριν από τον Πόλεμο”,         και τώρα, “Στο Σκοτάδι”

εγγυητές στο μέγα σχέδιο.      Η μαγεία

πάντα ήταν εκεί,          μαγνητικό γουργούρισμα

            να με διατρέχει, αίσθηση σαν γάτας τρίχωμα

φορτίζοντας την άρνηση της αίσθησης.           Αυτός ο μαύρος λίθος,

            βλέπω τώρα, έχει το συγγενές ηλεκτρικό του.

Πράγματι ήξερα πάντα πως ανήκω

            σε βασίλειο όπου Άνεμος κανείς δεν              ριγεί

            Νύχτα καμμιά

δεν γυρνά σε Μέρα,    Λίμνη του ακίνητου νερού,

            απόλυτη Γαλήνη.         Στον Κόσμο, θάνατος μετά θάνατον.

Στο βασίλειο αυτό,      κανείς στερνός ζυγός Ζωής δεν ριγεί.

            Η φαντασία μόνο ξέρει την συνθήκη αυτή.

Σαν αυτό να ήταν προ του Πολέμου,              προ

            Αυτού που Είναι,        στο σκοτάδι η κατάσταση αυτή

που δεν ξέρει ούτε ύπνο ούτε ξύπνιο, ούτε όνειρο

            –στάση αιωνία.


[μτφρ.: Παναγιώτης Ιωαννίδης]


~

Τομ Γκανν 

ΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ

Έχοντας ερμηνεύσει την υπόσχεση του φράκτη

το σώμα ξεκίνησε για νέες περιπέτειες.

Κάποτε έφτασε σε τόπο ένδειας,

λιμού εσωτερικού και εξωτερικού,

όπου είχε παύσει κάθε κίνηση,

εκτός από του ανέμου, που ήταν συνεχής

και ερχόταν από αλλού, από τη θάλασσα,

προχωρώντας μέσα από άσπαρτα λιβάδια και μέσα από ταφόπετρες

στο μικρό προαύλιο της εκκλησίας, πνιγμένο στις  τσουκνίδες,

όπου κανείς δεν ερχόταν εκτός Κυριακής, και τότε, λίγοι.

Ο άνεμος ήταν σαν τιμωρία στο πρόσωπο και στα χέρια.

Εδώ ήσαν έλη στερήσεως:

από την λάσπη των τάφρων έβγαινε βρωμερό νερό,

οι τεφρές καλαμιές δεν ψηλώναν,

ο ήλιος δεν φαινόταν, ούτε καν σα μουτζούρα,

και η ανώμαλη χώρα ήταν δίχως περίγραμμα

όπως εγώ ήμουν δίχως λέξεις σθεναρές,

αδρανής.

              Κάθησα σε μιαν αποσυντιθέμενη ταφόπετρα.

Πώς γίνεται να συνεχίσω; ρώτησα.

Επιθυμούσα να ακονίσω τις αισθήσεις μου, αλλά πάνω σε τι;

Στη λάσπη; Ήταν έρημος άψητης λάσπης.

Με έβαζαν σε πειρασμό φαντασιώσεις του παρελθόντος,

αλλά το σώμα μου τις απέρριπτε, γιατί μόνον στο παρόν

μπορούσε να ακολουθήσει την υπόσχεση,

παραμένοντας ανοικτό στην εκπλήρωσή της.

Ούτε και σκόπευα να βυθιστώ στη λάσπη,

θερμαίνοντάς την με την θέρμη που έφερα,

ως σε χοιροστάσιο οκνηρίας.

Το σώμα μου επέμενε να μην αναπαύεται

έχοντας λάβει την υπόσχεση της αγάπης,

όπως ο νους μου επέμενε στις λέξεις

έχοντας λάβει την υπόσχεση της φαντασίας.

Έτσι παρέμενα σε ετοιμότητα, σε σύγχυση, χωρίς παρηγοριά.

Συνέχισα το ταξίδι μου και, παρόλο που το τοπίο δεν άλλαξε,

έφτασε να μοιάζει μετά από λίγο ως τόπος αναρρώσεως.


[μτφρ.: Παναγιώτης Ιωαννίδης]


*

Ο William Carlos Williams γεννήθηκε το 1883 και έζησε σχεδόν όλη του την ζωή, ώς τον θάνατό του το 1963, στο Rutherford του New Jersey των ΗΠΑ – όπου και εργάστηκε ως γενικός ιατρός και παιδίατρος. Πρόκειται για έναν από τους στυλοβάτες, μαζί με τον Έζρα Πάουντ, τον Τ.Σ. Έλιοτ, κ.ά., του Μοντερνισμού. Τα πολυάριθμα ποιήματά του (καθώς και τα πεζά του κείμενα), δείγματα ενός ύφους που αποτέλεσε τομή στην αγγλόφωνη ποίηση –με την απλότητα της γλώσσας, την καίρια παρατήρηση, την προσήλωση στα πράγματα– στάθηκαν, και στέκονται ακόμη, παράδειγμα και πηγή έμπνευσης για κατοπινούς ομόγλωσσούς του, και όχι μόνο, ποιητές.

Ο Robert Duncan γεννήθηκε το 1919 στην Καλιφόρνια. Οι θετοί γονείς του τον ανέθρεψαν με βάση της αρχές του Θεοσοφισμού. Παιδικό ατύχημα στα χιόνια τον προίκσε με στραβισμό και διπλωπία: την 'διπλή όραση' των Μυστικών και της τέχνης. Βασικός πρωταγωνιστής των καλλιτεχνικών κινημάτων τόσο της “Αναγέννησης του Σαν Φρανσίσκο”, όσο και του Black Mountain College, έγραψε πάνω από 40 βιβλία – ποίησης, κυρίως, αλλά και δοκιμίων και άλλων πεζών. Αναζωογόνησε την αγγλόφωνη ποίηση, μεταξύ άλλων με την θεωρία και την πρακτική του “πεδίου σύνθεσης”. Παρέμεινε μυστικιστής ώς το τέλος της ζωής του, το 1988 – από όξυνση επί διετίαν νεφρικής ανεπάρκειας. Τελευταία βιβλία του: Προετοιμασία του Εδάφους: Πριν από τον Πόλεμο (1984) και Προετοιμασία του Εδάφους ΙΙ: Στο Σκοτάδι (1987)· τελευταίο του ποίημα, “Μετά από μακρά ασθένεια”. 

O Thom Gunn γεννήθηκε στο Gravesend του Ηνωμένου Βασιλείου στις 29 Αυγούστου 1929, και βρέθηκε νεκρός –από οξεία κατάχρηση διαφόρων ουσιών– στο κρεβάτι του, το ξημέρωμα της 25ης Απριλίου 2004, στο Σαν Φρανσίσκο. Η μητέρα του αυτοκτόνησε όταν εκείνος ήταν έφηβος. Σπούδασε στο Καίημπριτζ, και, το 1954 (έτος έκδοσης του πρώτου του βιβλίου, Fighting Terms [Εμπόλεμη Κατάσταση]), ακολούθησε τον Αμερικανό σύντροφο της ζωής του, Mike Kitay, στις ΗΠA – όπου και έζησε το υπόλοιπο της ζωής του. Έγραψε –εκτός από έξοχα κριτικά δοκίμια– άλλες οκτώ ποιητικές συλλογές, με τελευταία, το Boss Cupid [Αφέντης Έρωτας] (2000). Η προτελευταία, The Man with Night Sweats (Ο Άντρας που Ίδρωνε τις Νύχτες, 1992), περιελάμβανε αρκετά ποιήματα γιά φίλους του που πέθαναν από το AIDS. Στα ελληνικά, ποιήματά του έχουν δημοσιευθεί στην "Ποίηση" (τ. 12, Φθιν.-Χειμ. 1998) και στο "Εντευκτήριο" (τ. 86, Ιούλ.-Σεπτ. 2009).

*

Τα τρία αυτά ποιήματα, μαζί με τα σύντομα σημειώματα για τους ποιητές, δημοσιεύτηκαν στο τ. 7 του περιοδικού "Φάρμακο" (Άν.-Καλ. 2016), στο αφιέρωμα "Ποίηση και νόσος: το πάσχον σώμα" που επιμελήθηκε ο Θοδωρής Χιώτης. Το ποίημα τού Γ.Κ.Γ. ήταν δική του επιλογή - τα άλλα δύο, προσωπικές μου συνεισφορές στο αφιέρωμα.