Η ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ – ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Στις 12 Ιανουαρίου 2023, είχα προσκληθεί από την εικαστικό και εικαστική ψυχοθεραπεύτρια Μαρία Κόντη, συντονίστρια του 2ου ερευνητικού εργαστηρίου εικαστικής ψυχοθεραπείας στο ΕΜΣΤ (στα πλαίσια των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που επιμελείται η Ελισάβετ Ιωαννίδη), να μιλήσω για την ποίησή μου.
Στην 4η συνάντηση, λοιπόν, του καλλιτεχνικού ερευνητικού εργαστηρίου για την εικαστική ψυχοθεραπεία «Η Τέχνη της Απόκρισης: Η Κατοικία», επέλεξα να εστιάσω στην σχέση της ποίησής μου με τις εικαστικές τέχνες: στην παρουσία τους στα ποιήματά μου, αλλά και σε κάποιες συνεργασίες μου με εικαστικούς, δοκιμάζοντας να περιγράψω πώς εργάστηκα κάθε φορά. Επίσης, αναφέρθηκα στον χαρακτήρα ‘απόκρισης’ κάποιων ποιημάτων μου, δηλαδή στην καταγωγή και την γένεσή τους – στον βαθμό που έκρινα ότι ενδεχομένως υπήρχε ένα ιδιαίτερο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον στην πορεία αυτή από το (όποιο) ‘βίωμα’ ώς το έργο.
Η συνθήκη αυτών των συναντήσεων σήμαινε ότι, ενόσω εγώ μιλούσα, οι συμμετέχουσες ‘αποκρίνονταν’ στα λεγόμενά μου ‘χτίζοντας’ με εικαστικά μέσα ένα ‘σπίτι’ (που συμπληρωνόταν και τροποποιούνταν σε καθεμιά από τις 9 συναντήσεις τους, παρουσία διαφορετικών προσκεκλημένων).
Τα πεπραγμένα (εικόνες και κείμενα) αυτού του εργαστηρίου εκδόθηκαν πρόσφατα σ’ έναν δίγλωσσο τόμο (ελληνικά και αγγλικά) με την επιμέλεια της Μ.Κ. και της Ε.Ι.. Διατρέχοντάς τον με ενδιαφέρον πριν να τον μελετήσω διεξοδικότερα, συνάντησα με κάποια συγκίνηση ορισμένες ρητές αποκρίσεις σε όσα είχα εκθέσει τότε.
Στο κείμενό της «Σώμα, σπίτι μου», στην ενότητα «Έργο
εν προόδω» με προμετωπίδα «Ερώτημα: Τι συμβαίνει στην σιωπή», η ψυχίατρος
Αργυρώ Αξιώτη σημειώνει, μεταξύ των άλλων:
«Ο ποιητής Π.Ι. μας μίλησε για […] τον εντοπισμό των λέξεων που θα φέρουν τις οπτικές
παραστάσεις στον λόγο. Όπως όταν διηγούμαστε ένα όνειρο. Ακούγοντάς τον, θέλησα
να κάνω την ανάποδη εργασία: την οπτικοποίηση των τίτλων από τις ποιητικές του
συλλογές [«Το σωσίβιο», «Ακάλυπτος», Πολωνία», «Ρινόκερως»]. […] Κράτησα λίγες
από τις λέξεις που μας έφερε, αλλά κυρίως τα συναισθήματα από τα ποιήματα «Η Simone Veil λύνει τα μαλλιά της» και «Αριστόδικος».
[…] Σήμερα, κάποιες στιγμές η ομάδα έμεινε ακίνητη και σιωπηλή σαν ορχήστρα σε
παύση.»
Στο κείμενό της «Το σπίτι», η ψυχολόγος και εικαστική ψυχοθεραπεύτρια Δέσποινα
Παπαδοπούλου γράφει μεταξύ άλλων:
«Μένω στη φράση από το ποίημα «Προς Αριστόδικον», την οποία καταγράφω στα
θεμέλια του σπιτιού μου: «για χρόνια πέρναγε το αλέτρι πάνω από το άγαλμα». Η
καθημερινότητα, το αλέτρι, κινδυνεύει να καταστρέψει κάτι πολύτιμο, αλλά και
μπορεί να αποκαλύψει / ανακαλύψει κάτι πολύτιμο. Πάντα υπάρχει κάτι πολύτιμο
που χρειάζεται εξόρυξη ή ανασκαφή στον θεραπευόμενο ή σε μένα.»
Τις ευχαριστώ: η (αντ)απόκριση είναι, εκτός από τρόπος της, και μία από τις χαρές της τέχνης.
[Στην εικόνα, μέρος της εικαστικής απόκρισης της Α.Α. κατά την συνάντηση, όπως δημοσιεύεται
στο βιβλίο.]
