"Βιβλία στο προσκέφαλο"

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Τα βιβλία που περισσότερο σε διαμορφώνουν, τα πιο σημαντικά, ειδικά στην παιδική και νεανική ηλικία, δεν είναι κατ’ ανάγκην και τα πιο ουσιώδη. Σου δείχνουν τον δρόμο – θα φτιαχτεί με άλλα υλικά∙ θα τον βαδίσεις χάρη σε άλλα χαρτιά.

Ευτυχώς, βρίσκονται ακόμα στην βιβλιοθήκη μου Τα ποιήματά μου, παιδική ανθολογία του Μ.Περάνθη (Κένταυρος, 1962), με τα λεπτά μονόχρωμα σχέδια της Παρούλας Παπαβασιλείου∙ από εκεί μού διάβαζε κάθε βράδυ πριν τον ύπνο η μητέρα μου. Εκτός από ‘ποιήματα για παιδιά’ λιγότερο γνωστών ποιητών (πέραν, βεβαίως, του σπουδαίου Ζαχαρία Παπαντωνίου), έχει Σολωμό, Μαβίλη, Καρυωτάκη, Άγρα... (Κάποιος σπόρος θα σπάρθηκε.) Αργότερα, την ίδια θέση πήρε η ποιητική Ανθολογία για παιδιά και νέους του Νικηφόρου Βρεττάκου. (Μα θυμάμαι και το ξεκοκάλισμα, σ’ ένα μόνο απόγευμα στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς, των βιβλίων Λογοτεχνίας –και των Ανθολογίων– του ΟΕΔΒ.)

Για να μείνω σε βιβλία και όχι σε συγγραφείς , πρέπει να περάσω –τέλη του Δημοτικού, αρχές Γυμνασίου– σε ‘ενήλικα’ βιβλία: στον δίτομο Καβάφη του Ικάρου, που πάντα κάπου βρισκόταν μες στο σπίτι, και την απροσδόκητη Μαρία Νεφέλη του Ελύτη, που εισέβαλε μαζί με το Νομπέλ του. Την αποκάλυψη της Κοιλάδας με τους ροδώνες του Εγγονόπουλου, με ευχετήρια αφιέρωση του πατέρα μου. Ελύτη πάλι, κάποιες γιορτές στο βουνό: Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου. Στην αρχή της εφηβείας, νέος ποιητικός ‘οδηγός’: τα Ποιήματα του Σεφέρη. Και, κατά την διάρκειά της, τρεις ανθολογίες που μου άνοιξαν τα μάτια σε τοπία άλλα: La poesie francaise (C.Bonnefoy), 100 British poets (S.Rodman), Anthologie de la poesie japonaise classique (G.Renondeau) – αγορασμένες με το χαρτζιλίκι μου κατά τα μέχρις εξαντλήσεως, τακτικά χαζολογήματα σε «Κάουφμαν», «Παντελίδη, «Καρδαμίτσα». «Επιτέλους, διάβασε και λιγάκι πεζογραφία!» με πείραξε τρυφερά η μητέρα μου όταν ξεκίνησα τις Memoires d’ Hadrien της M.Yourcenar – ή το, και δικό της αγαπημένο, Pride and Prejudice της J.Austen.

Στην αρχή των φοιτητικών χρόνων, ίσως μια διάθεση αυτο-εκπαίδευσης να μ’ έσπρωξε σε δύο τόμους των υποδειγματικών “Fontana Modern Masters”: Eliot του S.Spender και Freud του R.Wollheim∙ εν παραλλήλω (Έλιοτ) ή και πριν (Φρόυντ) από την ανάγνωση των ίδιων των έργων τους. Παρόμοια καθοριστικές και παρόμοιας λειτουργίας, οι ανθολογίες The Foucault Reader (επιμ. P.Rabinow) και A Susan Sontag Reader. Tην ίδια εποχή, από ‘άλλη μεριά’: τα μέχρι το 1990 θεατρικά άπαντα του Pinter∙ όλα τα ποιητικά βιβλία του Thom Gunn και του W.H. Auden∙ μα και τα αστυνομικά διηγήματα των R.Chandler και G.K.Chesterton.

Καθώς ο αναγνώστης ωριμάζει κι αρχίζει να γράφει με αυξανόμενη συνείδηση, οι ‘δρόμοι’ βαθαίνουν και διακλαδίζονται: τα Άπαντα του Σολωμού και του Rene Char∙ κάθε βιβλίο της Anne Carson και τα πρώτα του Adam Phillips (αμφότερες ‘αποκαλύψεις’ φίλου δωρητή)∙ το Εκ του φυσικού και οι Ξεριζωμένοι του Ζέμπαλντ∙ Mrs. Dalloway, To the lighthouse, διηγήματα, ημερολόγια και επιστολές της V.Woolf∙ διηγήματα και γράμματα του Τσέχοφ και του H.James  (μαζί με το Στρίψιμο της βίδας και το The golden bowl)∙ τα δοκίμια του Χρήστου και της Σέμνης Καρούζου.

Ποιον ενδιαφέρουν άραγε όλα αυτά; Αν τα κατέγραψα έτσι, ίσως να ’θελα κυρίως να σταθώ στην σημασία –για καθέναν που διαβάζει, και ιδιαίτερα για όποιον εντέλει καταφέρει να γράψει– των σοβαρά καταστρωμένων βιβλίων για παιδιά∙ της πρόσβασης σε κάθε λογής βιβλία από την νεαρότερη ηλικία∙ της πολλαπλής αξίας της έκθεσης στην ξένη λογοτεχνία από το πρωτότυπο∙ και της μελέτης πολλών ειδών του γραπτού λόγου (εδώ κατέχει εξέχουσα θέση μια προσωπική ‘τριλογία’: A.Watts, The Way of Zen∙ P.Reps (ed.), Zen flesh, Zen bones∙ S.Suzuki, Zen mind, beginner’s mind). Πάντα όπως ορίζει το συνεχώς διαμορφούμενο, μεταβαλλόμενο προσωπικό γούστο που διαπλάθεται (και) χάρη στα τυχαία συναπαντήματα (The essential Rilke, ed. & transl. by G.Kinnell & H.Liebmann, αίφνης, στη Ν.Ζηλανδία!) και στην φαινομενικά δίχως στόχο περιδιάβαση από βιβλίο σε βιβλίο...

 

Παναγιώτης Ιωαννίδης. Διακριτικό και ταυτόχρονα ανήσυχο πρόσωπο της γραφής. Ποιητής, μεταφραστής, δοκιμιογράφος. Με τρία ποιητικά βιβλία στο ενεργητικό του –το τελευταίο «Πολωνία» (Καστανιώτης, 2016, υποψήφιο για το βραβείο ποίησης του «Αναγνώστη»). Μνήμη, απουσία, θραυσματικότητα, λεκτικά παίγνια, φαρσικότητα του πένθους, περιπλάνηση σε εσωτερικούς χώρους και ρευστούς χρόνους. Να κάποια μοτίβα της ποίησης και της ποιητικής του Ιωαννίδη.

Ο σημερινός φιλοξενούμενος της στήλης μας είναι υπεύθυνος για την ποίηση στο «The Books’ Journal», μέλος της συντακτικής ομάδας του «ΦΡΜΚ» και επιμελητής των μηνιαίων ποιητικών αναγνώσεων «Με τα λόγια (γίνεται)». Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε ανθολογίες και περιοδικά στα αγγλικά, γερμανικά, σουηδικά και τουρκικά.

 

~ Δημοσιεύθηκε στο "Ανοιχτό βιβλίο", με επιμέλεια του Μισέλ Φάις, στην "Εφημερίδα των Συντακτών", 24 Οκτωβρίου 2018. Η φωτ. συνόδευε την δημοσίευση.

 

5 χρόνια ποιήματα στο "the books' journal"

Σήμερα κλείνουν 5 χρόνια που έχω την τιμή και την χαρά να επιμελούμαι την σχετική με την ποίηση ύλη του μηνιαίου περιοδικού "The Books' Journal" – χάρη στην ευγενική πρόσκληση του διευθυντή του Ηλία Κανέλλη, και έχοντας λάβει την σκυτάλη από την Μαρία Τοπάλη. Σε κάθε τεύχος δημοσιεύονται ποιήματα πρωτότυπα ή μεταφρασμένα, συνήθως μιάς/ενός ή δυό ποιητ(ρι)ών, πρωτοεμφανιζόμενων ή πεπειραμένων – αλλά και μεγαλύτερα αφιερώματα, καθώς και κριτικές για ποιητικά βιβλία.

Στα 56 τεύχη, λοιπόν, από τον Αύγουστο 2013 έως και τον Ιούλιο 2018, δημοσιεύθηκαν...

... πρωτότυπα ποιήματα 45 ποιητ(ρι)ών (με χρονολογική σειρά δημοσίευσης): Αλεξάνδρας Πλαστήρα, Στέργιου Μήτα, Κώστα Καναβούρη, Αλέξιου Μάινα, Άννας Γρίβα, Σάκη Σερέφα, Βασίλη Θωμόπουλου, Αφροδίτης Παπαγεωργίου, Καλλιρρόης Παπαγεωργίου, Κώστα Πλησιώτη, Βίκυς Τσελεπίδου, Λευτέρη Ζαχαριουδάκη, Θεώνης Κοτίνη, Παυλίνας Μάρβιν, Ηρώς Νικοπούλου, Θοδωρή Ρακόπουλου, Γιώργου Κακαέ, Βασίλη Τσαρνά, Γλυκερίας Μπασδέκη, Δανάης Σιώζιου,  Δήμητρας Χριστοδούλου, Μαίρης Γιόση, Ευγενίας Βάγια, Λένιας Ζαφειροπούλου, Κατερίνας Ηλιοπούλου, Ισμήνης Καρυωτάκη, Τερέζας Κουρούκλη, Δήμητρας Κωτούλα, Ευαγγελίας Λεδάκη, Μάριον-Εμμανουέλας Μανιού, Ειρήνης Συνοδινού, Νάντης Χατζηγεωργίου, Δημήτρη Λεοντζάκου, Μάριου Χατζηπροκοπίου, Θεόδωρου Πανάγου, Ανδρέα Κεντζού, Χρήστου Σακελλαρίδη, Γιάννη Σαρηγιαννίδη, Δήμητρας Κατιώνη, Όλγας Παπακώστα, Γιάννας Μπούκοβα, Νίνας Ρίζου, Κώστα Παπαχαράλαμπου, Έφης Κασούρα, και Αλεξάνδρας Μαραγκοπούλου,

... μεταφρασμένα ποιήματα 22 ποιητ(ρι)ών: Μάριο Πεντρέττι (σε μτφρ. από τα ιταλικά του Τραϊανού Μάνου), Μπράνκο Μίλκοβιτς (σε μτφρ., από το σερβικό πρωτότυπο, το Μόμτσιλο Ράντιτς), Γέσπερ Σβένμπρου και Λι Λι (σε μτφρ., από το σουηδικό πρωτότυπο της Μαργαρίτας Μέλμπεργκ), Λουκιανού, Παλλαδά, και Νικάρχου από τον Παντελή Μπουκάλα∙ Στέφανου Παπαδόπουλου (σε μτφρ., από το αγγλικό πρωτότυπο, της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ), 12 σύγχρονα χάικου από 5 χώρες (των Lisa Carducci, Mario Chini, Janice Fixter, Allen Ginsberg, Jack Kerouac, René Maublanc, Jane Reichhold, Edoardo Sanguineti, Michael Dylan Welsh, και Richard Wright – σε μεταφράσεις των μελών της Ομάδας Ποίησης του Βρετανικού Συμβουλίου 2015-16, Γιώργου Γιαννόπουλου, Μιχάλη Γραμματά, Αλεξάνδρας Μαραγκοπούλου, Ελένης Μοσχοβάκη, Κώστα Ταπεινού, Μαριλούς Χρυσοχοΐδου, και Ηλία Ψυρούκη), Ιουλιανού από Υπάρχων (σε μετάφραση, από τα αρχαία ελληνικά, του Αντώνη Ψάλτη), Leonard Cohen (σε μετάφραση, από τα αγγλικά, του Δημήτρη Λεοντζάκου), Γουώλτ Γουίτμαν (σε μετάφραση Κατερίνας και Ελένης Ηλιοπούλου), Τζων Φούλλερ (μτφρ.: Χριστιάνα Μυγδάλη), καθώς και...

... κριτικές και άλλα κείμενα: της Άννας Γρίβα για την συγκεντρωτική έκδοση ποιημάτων του Μιχάλη Γκανά∙ του Θοδωρή Ρακόπουλου για δυο ανθολογίες ιταλικής ποίησης: του Σάντρο Πέννα (μτφρ.: Ερρίκος Σοφράς) και του Εουτζένιο Μοντάλε (μτφρ.: Νίκος Αλιφέρης)∙ του Τάκη Σπετσιώτη για την νέα έκδοση των ποιημάτων της Μαρίας Πολυδούρη από την Χριστίνα Ντουνιά∙ του Ορφέα Απέργη για δύο ανθολογίες ελληνικής ποίησης του 20^ου αιώνα: από την Δώρα Μεντή, και από τους Κώστα Παπαγεωργίου και Βαγγέλη Χατζηβασιλείου∙ μια μελέτη του Νικηφόρου Ερράντες, «Pustiá ké ololygmós: Ἐκλογαὶ ἀπὸ τὰ ἀπόκρυφα τραγούδια τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ»∙ ένα κείμενο της Μαίρης Γιόση με αφορμή τους κήπους της Σαπφώς∙ κριτική του Μάριου Χατζηπροκοπίου για το μ_otherpoem του Βασίλη Αμανατίδη, και του Στέργιου Μήτα για το Γιάννης Μαρία Χένριξ του Σάκη Σερέφα, ...

...  αφιερώματα με: 

- 10 ποιήματα της Έμιλυ Ντίκινσον μεταφρασμένα ειδικά (από τις/τους: Αντωνία Γουναροπούλου, Γιάννη Δούκα, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Λένια Ζαφειροπούλου, Στέργιο Μήτα) για την εκδήλωση του «Με τα λόγια (γίνεται)» (‘μτλγ’) προς τιμήν της Αμερικανίδας ποιήτριας τον Μάρτιο 2013 στην Ελληνοαμερικανική Ένωση (ΕΑΕ) (τώρα αναδημοσιεύονται εδώ: https://tbjpoetry.blogspot.com/2014/03/2014.html),
- 2 ποιήματα γραμμένα ειδικά για να συνοδεύσουν το ρεσιτάλ της Λένιας Ζαφειροπούλου (φωνή) και του Νίκου Λάαρη (πιάνο) με τα “Wesendonck Lieder” του Richard Wagner,

- 18 ποιήματα του Γουίλλιαμ Κάρλος Γουίλλιαμς, μεταφρασμένα ειδικά για την εκδήλωση του ‘μτλγ’ τον Μάρτιο του 2014 στην ΕΑΕ, από τους/τις: Ορφέα Απέργη, Αντωνίας Γουναροπούλου, Γιάννη Δούκα, Λένια Ζαφειροπούλου, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Λένα Καλλέργη, Άρτεμη Μιχαηλίδου, Στέργιο Μήτα, Θοδωρή Χιώτη,
- 18 ποιήματα της Elizabeth Bishop (μαζί με εκτενές εργοβιογραφικό αφήγημα) που είχαν μεταφρασθεί, ειδικά για την εκδήλωση του ‘μτλγ’ τον Μάρτιο 2015 στην ΕΑΕ, από τους Ορφέα Απέργη, Αντωνία Γουναροπούλου-Τουρίκη, Γιάννη Δούκα, Λένια Ζαφειροπούλου, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Παναγιώτη Ιωαννίδη, Λένα Καλλέργη, Στέργιο Μήτα, Άρτεμη Μιχαηλίδου, Κώστα Πλησιώτη, και Θοδωρή Χιώτη,

- 9 ποιήματα για την Έμιλυ Ντίκινσον που γράφτηκαν για την εκδήλωση του ‘μτλγ’ τον Δεκέμβριο του 2015 στην ΕΑΕ, από τις/τους: Άννα Γρίβα, Λένια Ζαφειροπούλου, Δήμητρα Κωτούλα, Παυλίνα Μάρβιν, Γιάννα Μπούκοβα, Αλεξάνδρα Πλαστήρα, Χρήστο Σιορίκη, Δανάη Σιώζιου, και Μαρία Τοπάλη,
- 24 ποιήματα του Robert Duncan (μαζί με εκτενή εργοβιογραφική παρουσίαση) που είχαν μεταφρασθεί ειδικά για την εκδήλωση του ‘μτλγ’ τον Μάρτιο του 2016 στην ΕΑΕ, από τους Ορφέα Απέργη, Μαίρη Γιόση, Αντωνία Γουναροπούλου-Τουρίκη, Γιάννη Δούκα, Λένια Ζαφειροπούλου, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Παναγιώτη Ιωαννίδη, Λένα Καλλέργη, Στέργιο Μήτα, Άρτεμη Μιχαηλίδου, Χριστιάνα Μυγδάλη, Κώστα Πλησιώτη, και Θοδωρή Χιώτη,
- τα 3 κείμενα των Ορφέα Απέργη, Παναγιώτη Ιωαννίδη, και Δήμητρας Κωτούλα, με το γενικό θέμα «Τι ποίηση διαβάζαμε στα ’80’s – τι ποίηση διαβάζουμε απ’ τα ’80’s», που είχαν παρουσιασθεί στην εκδήλωση του «Με τα λόγια (γίνεται)» τον Μάρτιο του 2017, στα πλαίσια της  έκθεσης «GR80’s – Η Ελλάδα του ’80 στην Τεχνόπολη» του Δήμου Αθηναίων,

- 9 ποιήματα για τον Νίκο Εγγονόπουλο, που έγραψαν οι: Ορφέας Απέργης, Άννα Γρίβα, Δήμητρα Κωτούλα, Αλέκος Λούντζης, Παυλίνα Μάρβιν, Όλγα Παπακώστα, Χρήστος Σιορίκης, Γιώργος Σπανός, και Νάντη Χατζηγεωργίου, μετά από πρόσκληση του ‘μτλγ’, για την εκδήλωσή του τον Απρίλιο 2017 στην ΕΑΕ,
- 20 ποιήματα της Marianne Moore (μαζί με εργοβιογραφικό αφήγημα και αποσπάσματα από συνέντευξή της στο “The Paris Review”) που μετέφρασαν οι: Ορφέας Απέργης, Αντωνία Γουναροπούλου, Γιάννης Δούκας, Λένια Ζαφειροπούλου, Παναγιώτης Ιωαννίδης, Λένα Καλλέργη, Δήμητρα Κωτούλα, Στέργιος Μήτας, Άρτεμις Μιχαηλίδου, Χριστιάνα Μυγδάλη, Κώστας Πλησιώτης, Θοδωρής Χιώτης, ειδικά για την εκδήλωση του ‘μτλγ’ τον Μάρτιο 2017 στην ΕΑΕ, ...

... και τέλος, από το 2015, η ετήσια φθινοπωρινή στήλη “Επιστροφή” με επιλογή ποιημάτων από το έργο των: Νίκου Χουλιαρά, Ελένης Βακαλό, και Ζωής Καρέλλη.

Όλα τα ποιήματα που έχουν φιλοξενηθεί στο περιοδικό από τον Αύγουστο 2013 μέχρι και τον Δεκέμβριο 2016, αναδημοσιεύονται στο ιστολόγιο https://tbjpoetry.blogspot.com/.

Η διαδικασία υποβολής ποιημάτων, πρωτότυπων και μεταφρασμένων, προς δημοσίευση περιγράφεται εδώ.

Με θερμές ευχαριστίες σε όλες/ους όσες/οι συνεισέφεραν την εργασία τους στο περιοδικό, κι ευχές για Καλ(ύτερ)ο υπόλοιπο Καλοκαίρι!

Π.Ι.

15 βιβλία για το καλοκαίρι 2018

ΠΟΙΗΣΗ

~ Τέλλος Άγρας, Τα ποιήματα – τ. Β’ (εισ., επιμ.: Κώστας Στεργιόπουλος), εκδ. Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, 2017, σελ. 441.

Ποτάμι, αντίκρυ, χύνεται το παραθύρι∙ / αερολογούν τα φύλλα κι ησυχία δεν έχει / (που ακολουθά το φύσημα και δεν αντέχει) / το σχήμα το πολύτεχνο κι οι άπιαστοι γύροι. Με αυτόν τον τόμο (ο πρώτος, πάλι από το ΜΙΕΤ, βγήκε το 2014), ολοκληρώνεται η σύγχρονη εκδοτική παρουσία τού –μάλλον πιο ενδιαφέροντος απ’ όσο τείνουμε να θεωρούμε σήμερα– ποιητή και, βεβαίως, εξέχοντος κριτικού (τα πολύτιμα κριτικά δοκίμιά του, σε τέσσερις τόμους, ευτυχώς επίσης κυκλοφορούν, χάρη στον ίδιον επιμελητή, από τις εκδ. Ερμής). Πρόκειται για υποδειγματικά όμορφη και φροντισμένη επανέκδοση (με επίμετρο, σημειώσεις, και ευρετήρια) αυτής του 1966, όπου συνελέγησαν από τον Κ.Σ. όλα τα ποιήματα που ο Τ.Α. (1899-1944: πέθανε από επιπλοκές του τραυματισμού του από αδέσποτη σφαίρα την τελευταία μέρα της γερμανικής Κατοχής) έγραψε μετά το 1930 και δεν πρόλαβε να εκδώσει ο ίδιος, καθώς και σχεδιάσματα, αποσπάσματα, και σκόρπιοι στίχοι. Ακόμα ένα τριαντάφυλλο / στο πάρκο μέσα της νυχτός, / το ανεύθυνο το ριγηλό... / Ακόμα κι ένας θάνατος. 

~ Ειρήνη Γκόλτσιου, Υπέρηχοι, εκδ. Εντευκτηρίου, 2017, σελ. 48.

Λυμένα κορδόνια / αντίστροφη ανάγνωση των παραμυθιών [] / ελπιδοφόρα άσματα σε σφαλιστά ακόμα χείλη. Το να συναντά κανείς καλά ποιητικά βιβλία είναι σπάνια χαρά. Όταν δε πρόκειται συγχρόνως για την πρώτη εμφάνιση μιας νέας αλλά ήδη διακριτής ποιητικής φωνής, η χαρά αυξάνεται. Όταν άρχισαν οι εξορκισμοί / είχα γυρίσει το κεφάλι μου / στο απώτερο μέλλον. Ασυνήθιστο εύρος θεμάτων∙ ‘υπερρεαλιστικές’ λεπτομέρειες ενταγμένες σε ‘ρεαλιστική’ σκηνοθεσία∙ αναπάντεχα, πρωτότυπα αλλά νηφάλια λεκτικά παίγνια∙ αργό ξεδίπλωμα και προσεκτική επεξεργασία μίας καίριας σύλληψης ανά ποίημα. Εν τέλει χάνεσαι προς τα εκεί / όπου τα δέντρα παράδοξα πυκνώνουν / και τα πουλιά για λόγους αδιευκρίνιστους / ακανόνιστα πληθαίνουν. Και μια –τόσο μα τόσο– ευπρόσδεκτη αποφυγή των εύκολων συμβόλων, των ποιητικών στεναγμών και κραυγών, των αιματοβαμμένων εικόνων. Όλα τούτα αποδίδουν τα μέγιστα. Πέπλα που φεύγουν∙ / μάλλον αέρας που φανερώνει./ [] και κάτω από την κλαίουσα ιτιά / να συναντήσεις το κενό / που ράθυμα καπνίζοντας / σε περιμένει.

~ Στέργιος Μήτας, Θοδωρής Ρακόπουλος, Αντώνης Ψάλτης, Ξέρετε το τέλος, εκδ. Αντίποδες, 2017, σελ. 41.

Συρρέουν τα πλήθη, χιλιάδες φλογισμένες οθόνες, ένας νυκτερινός λαός με δάδες. Όλοι σπεύδουνε να κάνουν upload – κι όλοι μονάχα τέλος καταρρέουν. [] Ίσως η Ελπίδα να μείνει στον φάκελο: συμπιεσμένη και άδεια [Σ.Μ.]. Προϋπήρξε η τριφωνία Μπρετόν, Σαρ και Ελυάρ σε κοινό ποιητικό βιβλίο (Επιβραδύνατε έργα, 1930), αλλά και, στα καθ’ ημάς, η αντίστοιχη Καψάλη, Κοροπούλη, Λάγιου (Τριώδιο, εκδ. Άγρα, 1991), που οδήγησε σε τετραφωνία με την προσθήκη του Γκανά (Ανθοδέσμη, « , 1993). Οι νεότεροι –μα εγνωσμένου κύρους– ποιητές ετούτου του βιβλίου, αποφάσισαν να ‘παίξουν’ και με τις παραδοσιακές μορφές, όπως οι προηγηθέντες Έλληνες, αλλά και με πεζόμορφα ποιήματα, και με τον ελεύθερο στίχο των Γάλλων. ‘Περνώντας’ φράσεις-κλειδιά ο ένας στον άλλον και από ποίημα σε ποίημα, συγκροτούν τρεις ενότητες: ποίηση και έρωτας∙ νύχτα και θάνατος∙ η Ιστορία ως Όπερα (και άλλες ‘φαντασίες’). Συγκινεί η γραμμή του ορίζοντα μες / στα μαλλιά. [] / Γι’ αυτό επιζεί μαζί σου η νύχτα το πρωί. (Θ.Ρ.) 

~ Άλις Όσβαλντ, Μνημείο πεσόντων (μτφρ.: Μυρσίνη Γκανά), εκδ. Μελάνι, 2018, σελ. 104

Μια μέρα την κοίταξε ήρεμα / Και είπε ξέρω τι θα συμβεί / Και μια εικόνα τον κοίταξε κατάματα εκείνος νεκρός / Κι εκείνη στο Άργος να υφαίνει για κάποια ξένη / Ανοιγόκλεισε τα βλέφαρα κι επέστρεψε στη δουλειά του / Ο Έκτορας αγαπούσε την Ανδρομάχη. Ιδιοφυές ποίημα, αριστοτεχνικά μεταφρασμένο, όπου η σημαντική Βρετανίδα ποιήτρια (γ. 1966) συνάγει το ονόματα των πεσόντων –Ελλήνων και Τρώων– στην Ιλιάδα και πλέκει τα επεισόδια των θανάτων τους, σπέρνοντας ανάμεσά τους ομηρικές παρομοιώσεις τις οποίες αποδίδει ελεύθερα. Ο τόνος της λιτανείας –ή μιας ιδιότυπης επιμνημόσυνης δέησης, θα μπορούσαμε σήμερα να πούμε– εγκαθίσταται εξαρχής: το ποίημα ανοίγει με τον κεφαλαιογράμματο κατάλογο των πεσόντων, έναν ανά στίχο. Και κλείνει με δώδεκα παρομοιώσεις πάλι, που τώρα όμως στέκουν μονάχες, μία ανά σελίδα. Όπως χιόνι που πέφτει όπως χιόνι / Όταν οι ζωηροί άνεμοι τινάζουν τα σύννεφα κομμάτια / Σαν φτερουγίσματα σιωπής που κατεβαίνουν βιαστικά / Να σταματήσουνε τη γη που ετοιμάζει τα φυλλώματα. 

~ Νίκη-Ρεβέκκα Παπαγεωργίου, Του λιναριού τα πάθη – Ο μέγας μυρμηκοφάγος, εκδ. Άγρα, 2017 (επανακυκλ.), σελ. 120.

Έρχεται η άνοιξη σαν αυτοκίνητο που πάει τη νύφη []. Μυρίζει η άνοιξη σα μαγικό που μαγειρεύουν οι δίπλα, θα το φάνε μόνοι τους χωρίς εμένα. Χαράς ευαγγέλια για τους ολοένα αυξανόμενους θαυμαστές τής Ν.-Ρ.Π. (1948-2000), που άστραψε και βρόντηξε τόσο μουσικά, τρυφερά και σκοτεινά, η επανακυκλοφορία των πεζών ποιημάτων της: τα αντίτυπα της πρώτης έκδοσης, από στόμα σε στόμα και δώρο με το δώρο, είχαν αρχίσει να γίνονται ανησυχητικά δυσεύρετα. Μ’ αγγίζει ο χρόνος κι ανατριχιάζω, μες στα γεμάτα λεωφορεία με σκουντάνε τα χρόνια. Αναμνήσεις, παιδικά παιχνίδια, ενήλικη θλίψη, αδυσώπητο χιούμορ. Σ’ αυτό που ρωτούν δακρυσμένες οι φράουλες, θ’ απαντήσουν μια μέρα τα ρόδια με γέλια. Ένα από τα πιο καλά κρυμμένα ποιητικά μυστικά της δεκαετίας του 1980, έχει πλέον, ευτυχώς (για μας), την αιώνια υπομονή να μας περιμένει να την ανακαλύπτουμε και να την απολαμβάνουμε πάλι και πάλι. Σε θυμάμαι σαν πόλη, σα να υπήρξε μια χώρα με πρωτεύουσα εσένα.

~ Γεωργία Τριανταφυλλίδου, Δανεικά αγύριστα, εκδ. Κίχλη, 2017, σελ. 52

 

Οι αναπάντεχοι έρχονται ώς εμάς / χιονίζοντας. Έτσι ανοίγει το τρίτο βιβλίο της Γ.Τ. (γ. 1968), που απαρτίζεται από τριανταεννέα ποιήματα. Ξυπνάει ένα πρωί / χωρίς να ξέρει ποια μεγάλη κουβέντα / θα πέσει πάνω στο κεφάλι της. Το απρόβλεπτο, το διστακτικό, το πλάγιο, είναι χαρακτηριστικά θέματα των ποιημάτων. Οι άνθρωποί μας φεύγουν το πρωί. / Με στόχο μια σοφία ή κάτι προτιμότερο. Αλλά είναι συγχρόνως και ο χαρακτηριστικός τρόπος της ποιήτριας, που ‘επιτίθεται’ στην ύλη της με νυγμούς και θωπείες. Τα πρόσωπα τυλίγει μια πράσινη ομίχλη. / Εκεί μέσα πλέουν ανθισμένα. Καθημερινές σκηνές, διαπροσωπικές σχέσεις –πολύτιμες όσο και αμφίβολες–, τα σπίτια και οι δρόμοι: όλα εγκυμονούν την κρίση, που συχνά εκδηλώνεται. Ο χωρισμός φαίνεται πάνω στο έδαφος / [] Σε καταλαβαίνω ώς την κατάρρεσυη. / [] Διατάζεις την εκκένωση των ωρών / Προκύπτει ένας άρρωστος χώρος. 

~ Δημήτρης Χιλλ, Κιθαιρώνας, εκδ. Άγρα, 2017, σελ. 75

 

Η νύχτα ήταν τρομαγμένη / τα πεζοδρόμια χαρακωμένα / σε κάθε γωνία παραμόνευε το άγνωστο / σε κάθε βήμα μία λέξη / αυτή η άγνωστη λέξη. Αυτό είναι το ποίημα-‘πρόλογος’ με το οποίο ξεκινά μια σειρά 61 αριθμημένων ποιημάτων – ή μήπως πρόκειται για ένα σπονδυλωτό ποίημα σε 61 μέρη; Η νύχτα τεντώνει τα φύλλα / και η ζωή ξεδιπλώνει τη μέριμνα. Ποίηση θα ’λεγες σχεδόν ‘άμουση’, εμφανούς ‘απλότητας’ (που κάποτε σε βάζει στον πειρασμό να την πεις «απλοϊκότητα») – όμως  το αποτέλεσμα ασκεί στέρεα γοητεία και πειθώ. Φεύγουν οι άνθρωποι και έρχονται / όλο και πιο λίγα τα δάκρυα. Πού έγκειται η δύναμή της; Μάλλον ακριβώς σε αυτή την αστόλιστη μορφή και την κατά μέτωπο πραγμάτευση. Λουλούδια ανοίγουν μπροστά σου / κόψε ένα / για σένα είναι τα χιόνια. Η φύση κυριαρχεί, με τοπία, τις εποχές, και τον θάνατο∙ το ερωτικό πρόσωπο, όταν σπανίως εμφανίζεται, είναι κυρίως επειδή έχει φύγει. Ξεσπάς σε θρίαμβο μεταξένιο / γελάς σα να έχει πέσει χαλάζι / σκορπάς τις σκέψεις παντού. 

ΔΟΚΙΜΙΑ

~ Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, Ο μοντερνιστής κριτικός Νικόλας Κάλας – Μια ποιητική εικόνων, ρημάτων, πραγμάτων, εκδ. Αρμός, 2018, σελ. 240.

 

Έχοντάς μας χαρίσει, το 1998 (εκδ. Άγρα∙ Κρατικό βραβείο δοκιμίου), το απαραίτητο και συναρπαστικό Ά-νοστον ήμαρ – Οδοιπορικό της σκέψης του Νικόλα Κάλας, η Α.Δ. επανέρχεται στον σπουδαίο κριτικό, αισθητικό, δοκιμιογράφο και ποιητή Ν.Κ. (1907-1988), επικεντρωνόμενη στο κριτικό του έργο (το οποίο αυτός εκπόνησε κυρίως εκτός Ελλάδος). Υπερρεαλισμός, μοντερνισμός, σύγχρονη φιλοσοφία και αισθητική, η ‘πειραματική’ τέχνη, ο ρόλος της τέχνης: κάποια θέματα με τα οποία ασχολήθηκε με εμβρίθεια και πρωτότυπη σκέψη ο Κ.. Στους καρπούς αυτής της δια βίου ενασχόλησής του, που αποδεικνύεται γονιμοποιός μέχρι σήμερα, μάς ξεναγεί η Δ.. Όπως αναφέρει στην κατακλείδα του βιβλίου: Προσεγγίζοντας την τέχνη και την Ιστορία της διαλεκτικά και διαφορικά, [ο Κ.] εναντιώθηκε στον θετικισμό, τον ιδεαλισμό, τον αφηρημένο συμβολισμό, με αποτέλεσμα να εξοστρακισθεί από τους κύκλους της κατεστημένης λογιοσύνης.  Και ωστόσο διευκρίνισε ότι ο όρος πρωτοπορία, με όλες τις πολιτικές, κοινωνικές και επιστημονικές συνδηλώσεις του, παραμένει γοητευτικά παραπλανητικός, όταν υπονοεί μιαν εμπροσθοφυλακή ιδεών και τάσεων – αντιθέτως ανέλαβε την ευθύνη να οδηγήσει την ποίηση/ζωγραφική σε υπαρκτικά πεδία ιστορικού βάθους: όπου γεννιούνται, συγκρούονται και γεφυρώνονται αντίθετα μεταξύ τους στοιχεία. .

~ Μάρη Θεοδοσοπούλου, Σχόλια στον Καβάφη (εισ., επιμ.: Δημήτρης Δασκαλόπουλος), εκδ. Πόλις, 2018, σελ. 308.

 

Αν και (ή χάρη στο γεγονός ότι) σπούδασε Χημικός Μηχανικός και εργάστηκε, μετά το διδακτορικό της στις ΗΠΑ, ερευνητικά στην επιστήμη της, η Μ.Θ. (1950-2016) υπηρέτησε με τρόπο σπάνιο και υποδειγματικό, από την δεκαετία του 1980, την λογοτεχνική κριτική στην «Εποχή» και αλλού. Ανήκε στην σπάνια ομοταξία κριτικών που γράφουν μεστά και βαθυστόχαστα αλλά κατανοητά, εκθέτουν δε τα επιχειρήματά τους ώστε να επιτρέπουν, και να προσκαλούν ακόμη, την διαφωνία. Η ανεξαίρετα εξονυχιστική εξέταση του αντικειμένου της, η απροκατάληπτη προσωπική ματιά, και το γοητευτικό ύφος λάμπουν και σε αυτό, το μόλις τρίτο βιβλίο όπου συλλέγονται 18 κριτικά δοκίμιά της, και το οποίο αφορά τον Καβάφη (τα προηγούμενα δύο: νεότερους πεζογράφους (εκδ. Νεφέλη, 1999) και τον Παπαδιαμάντη ( « , 2001)). Μεταξύ των άλλων, αναψηλαφεί την στάση προς τον Καβάφη τόσο του Ξενόπουλου, όσο και του Παλαμά: Τελικά, η αντιπαράθεση Παλαμά – Καβάφη μοιάζει περισσότερο με παρτίδα σκακιού παρά με πετροπόλεμο. Βρίσκονται αντιμέτωποι δύο γκραν μετρ, ο παρορμητικός Μεσολογγίτης εναντίον του συγκρατημένου, αγγλιστί cool, Αλεξανδρινού. Μακάρι να ακολουθήσουν σύντομα και άλλες συλλογές κριτικών της. 

~ Παντελής Μπουκάλας, Το αίμα της αγάπης – ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση, εκδ. Άγρα, 2017, σελ. 821.

 

Δεύτερος τόμος του έργου ζωής του κριτικού, μεταφραστή και ποιητή Π.Μ., μετά τον πρώτο (εκδ. Άγρα, 2016), Όταν το ρήμα γίνεται όνομα – Η "Αγαπώ" και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών. Το κείμενο, απολαυστικό και συναρπαστικό, εκτείνεται σε 495 σελίδες. Συμπληρώνεται από σημειώσεις (διόλου δευτερεύουσας σημασίας) 207 σελίδων, και ακολουθούν ευρετήρια 60 σελίδων. Δεν είναι μόνον το εύρος και το βάθος της σκέψης και η πρωτοφανής πρόταση περιήγησης του Μ. που καθιστούν το βιβλίο πολύτιμο αλλά και σκέτη αναγνωστική χαρά∙ σημαντική είναι επίσης η αξία της ανθολόγησης και παράθεσης τραγουδιών και παραλλαγών από πολυάριθμες (θα συγχωρούνταν ίσως η υπερβολή «αναρίθμητες») και δυσεύρετες πηγές. Δεινός γνώστης άπασας της ελληνικής γραμματείας, απ’ τον Όμηρο έως σήμερα, ο Μ. κορφολογάει απ’ αυτήν ό,τι τού είναι χρήσιμο, για να φωτίσει το αιματοβαμμένο τοπίο του έρωτα στα δημοτικά τραγούδια. Στο δημοτικό τραγούδι, που παραμένει αρκετά κοντά στον πολιτισμό του ωμού ή του σωματικού, [το αίμα] είναι το άλλο όνομα του έρωτα, το αυθεντικό του, εφόσον αυτός προτείνεται και δοξάζεται σαν μια θυσιαστική υπερβολή που επιστρέφει στη φύση τη φυσικότητά της. 

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ ΑΦΗΓΗΜΑ

~ Παναγιώτης Πανταζής και Γιάννης Ράγκος, Στα μυστικά του βάλτου – της Πηνελόπης Δέλτα, εκδ. Polaris, 2018, σελ. 120. 

 

«Εικονογραφημένο αφήγημα» ονομάζει το βιβλίο ο κολοφών του: οι έμπειροι στο πεδίο των κόμιξ, της πεζογραφίας, και του graphic novel, Π.Π. (γ. 1982) και Γ.Ρ. (γ. 1966), διασκευάζουν ευφυώς το κλασσικό μυθιστόρημα της Δέλτα, εγκιβωτίζοντάς το σε μιαν αφήγηση αυτόπτη μάρτυρα προς την ίδια. Το ‘σκληρό’ αλλά ‘κινηματογραφικής’ ευελιξίας σχέδιο και τα ‘σκοτεινά’ χρώματα –που επιτρέπουν καλύτερα στο κόκκινο του αίματος και της φωτιάς να αναδειχθεί– αφενός, και η ‘απόσταξη’ του κειμένου σε καίριες φράσεις διαλόγων και λιγοστά αφηγηματικά ‘περάσματα’ αφετέρου, ταιριάζουν γάντι στην ‘αυστηρότητα’ της γνωστής ιστορίας, και μοιάζουν να τονίζουν τις αρχές στις οποίες αυτή δίνει σάρκα: φιλία, πίστη, αλληλεγγύη. Όπως και το πρωτότυπο, έτσι και η εκδοχή αυτή διαβάζεται απνευστί – και από τους ενήλικες, εννοείται. Πολύ χρήσιμα, τόσο ο χάρτης των τοποθεσιών και η πινακοθήκη των προσώπων που προτάσσονται, όσο και το επίμετρο του Αθανάσιου Τζ. Φερμιν. 

ΑΝΕΚΔΟΤΑ

~ Η πίπα του Στάλιν και άλλα (αντι)σοβιετικά ανέκδοτα (εισαγ., ανθολ., απόδ.: Γιώργος Τσακνιάς), εκδ. Κίχλη, 2017, σελ. 216.

 

Τρεις κρατούμενοι συζητούν στη φυλακή: – Εσένα γιατί σε πιάσανε; – Έγραψα εναντίον του Καρλ Ράντεκ. Εσένα; – Εγώ έγραψα υπέρ του Κ.Ρ. Ο τρίτος [] – Εγώ είμαι ο Κ.Ρ.. Κάποια απ’ αυτά, κυκλοφορούσαν και στην Ελλάδα, τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, σε πολυγραφημένα αντίτυπα. Αλλά ο Γ.Τ. τα έχει συλλέξει από πολλές πηγές και χώρες του ‘Ανατολικού Μπλοκ’, τα έχει αποδώσει ευφρόσυνα, κι έχει συντάξει μια εμπεριστατωμένη, κατατοπιστική και απολαυστική επίσης εισαγωγή. Αυτά τα ανέκδοτα ήταν ένας τρόπος να αντιμετωπίσει ο κόσμος τα καθημερινά του βάσανα (και τα σοβαρότερα προβλήματα, και την βαθύτερη δυσφορία του), τόσο στην ΕΣΣΔ όσο και στις άλλες χώρες του ‘υπαρκτού σοσιαλισμού’. Και ας έχει παρέλθει η ιστορική περίοδος που τα γέννησε, όπως όλα τα καλά ανέκδοτα, διατηρούν κι αυτά την δραστικότητά τους.  Βαρσοβία. Ένα αγοράκι βλέπει στην τηλεόραση Μπόλεκ και Λόλεκ. [] – Μπαμπά, οι Ρώσοι πήγανε στο διάστημα! – Όλοι; – Όχι. – Ε, τότε τι με ενοχλείς; 

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

~ Μαρία Τοπάλη, Ανοιχτή επιστολή προς τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Edition Romiosini, 2018, σελ. 44 (δίγλωσση έκδοση).

 

Ήσουν ένας άντρας γεμάτος από γυναίκες. [] Αυτήν που, από τα αρχαία χρόνια μέχρι και τον ρομαντισμό, την έθεταν στο κέντρο της σκηνής τρικυμισμένη, ματωμένη, καταδικασμένη, την ερωτευμένη γυναίκα που δίνεται στο πάθος της, την έβαλες με θαυμασμό, απορία και φιλέρευνο θάρρος ως υπόδειγμα καθολικής ολοκλήρωσης, απέναντί σου: τη μελέτησες και την αναβίβασες σε ποιητικό πρότυπο στις Ελεγείες, όχι πια ως ρομαντικό σφάγιο αλλά ως δυναμικό πρότυπο. Η Μ.Τ., δεινή μεταφράστρια του Ρίλκε, απευθύνει –στην οικεία σειρά των βερολινέζικων εκδόσεων ελληνικής λογοτεχνίας– μιαν ανοιχτή επιστολή σ’ αυτόν του οποίου η ποίηση ενώνει ταχύτατα το μάτι με το αυτί, πριν προλάβει να παρεμβληθεί η σκέψη. Γράφει με θαυμασμό, καταθέτοντας την οφειλή της (και την οφειλή όλων μας) σε αυτόν που ήταν ενδεχομένως, ένας πρώιμος ποπ σταρ, που αντιλαμβάνεται την ιδιότητά του και ως λειτούργημα, και που, τόσο με την ποίησή του όσο και με τις επιστολές του προς πλήθος παραλήπτες –από κηπουρούς μέχρι πριγκήπισσες – έδειξε ότι εδώ είναι ο παράδεισος και όχι αλλού. 

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

~ Ζιλλ Ορτλίμπ, Τι μένει από την ομορφιά (μτφρ.: Ελεάννα Βλάχου), εκδ. Το Ροδακιό, 2018, σελ. 46 (δίγλωσση έκδοση).

 

Μοναδική συνάντηση εκείνο το απόγευμα, ένα αδέσποτο και μάλλον μεγαλόψυχο σκυλί που δέχτηκε να του χαϊδέψω το μουσούδι και το κούτελο πριν ξαναφύγει για να καταγίνει με τις δικές του ασχολίες. Δύο αφηγήματα, αληθινά κομψοτεχνήματα, με ‘ζεμπαλντική’ χρήση φωτογραφιών του ίδιου του –γνώστη και λάτρη της Ελλάδας, και μεταφραστή ελληνικής λογοτεχνίας– Γάλλου συγγραφέα τους (γ. 1953). Το πρώτο αφορά την Αρτέμιδα (πρώην Λούτσα) της Αττικής και την Βραυρώνα: ξεκινά ως εξερεύνηση για το τι απέγινε η επιχείρηση “La Beauté” (Η Ομορφιά) που αναγράφεται σε μια φθαρμένη πινακίδα, και κλείνει ως εξής: Εντόπισα επιτέλους τη θέση του πάνω στην κεντρική οδό. Είχε αντικατασταθεί από ένα μαγαζί εξειδικευμένο στην πώληση κατεψυγμένων προϊόντων: Ψάρια, Γαρίδες, Λαχανικά, Παγάκια. Το δεύτερο πλέκεται γύρω από την Επισκοπή, μισοερειπωμένο κτίριο ρωμαϊκής, αρχικά, προέλευσης και ποικίλων, έκτοτε, προσθηκών, στην Σίκινο. Από τότε που χάθηκαν σχεδόν όλα τα γαϊδούρια, θα ’λεγε κανείς πως βουβάθηκαν οι Κυκλάδες. Τα λιγοστά λαθάκια, παραλείψεις και (αχρείαστες) ελευθερίες, ουδόλως αμαυρώνουν την μετάφραση που αναπλάθει θαυμαστά την χάρη του πρωτοτύπου (το οποίο επίσης περιλαμβάνεται στην έκδοση). 

ΠΑΙΔΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ

~ Κατερίνα Σχινά, Ιστορίες για ατρόμητα κόριτσια – 40 μοναδικές Ελληνίδες (εικον. από 16 εικονογράφους), εκδ. Παπαδόπουλος, 2017, σελ.92.

 

Η Υπατία είναι σκυμμένη πάνω από μια περίπλοκη συσκευή, στρογγυλή, φτιαγμένη από χαλκό, με πολλούς δίσκους τον ένα πάνω στον άλλο. Είναι μια συσκευή μυστηριώδης και όμορφη, ένας αστρολάβος []. Καθώς σκέφτεται, το βλέμμα της περιπλανιέται έξω από το παράθυρο, στις στέγες της αγαπημένης της πόλης, της Αλεξάνδρειας. Από την βασίλισσα Πηνελόπη του μύθου μέχρι τις γεννημένες τον 20^ο αιώνα Κατίνα Παξινού, Μαρία Πολυδούρη, Δόρα Στράτου, Μέλπω Αξιώτη, Ελένη Βλάχου, Τζίνα Μπαχάουερ, Μαρία Κάλλας, Ζωρζ Σαρή, Νίκη Γουλανδρή, και άλλες, η συγγραφέας, μεταφράστρια και κριτικός Κ.Σ. διαλέγει 40 υποδειγματικές Ελληνίδες από κάθε πεδίο της ζωής, και τις παρουσιάζει –βίο και έργο– κατά τρόπο ευσύνοπτο και με το αγαπητό, χαρακτηριστικό γλαφυρό της ύφος. Κάθε δισέλιδο αποτελείται από το κείμενο, αριστερά, και μια υπέροχη εικονογράφηση, δεξιά. Δεκαέξι από τις/τους καλύτερες/ους εικονογράφους της Ελλάδας σήμερα έχουν παραγάγει πρωτότυπες, ευφάνταστες και εντυπωσιακές προσωπογραφίες των εν λόγω γυναικών. Χρήσιμο και απολαυστικό και για αγόρια – κάθε ηλικίας δε! 

το μεταφρασμένο ποίημα

Κοινοτοπία;

Από την μετάφραση ενός ποιήματος, πρέπει να προκύπτει ποίημα. Ειδαλλιώς, πρόκειται, απερίφραστα, για κακή μετάφραση. Αν σας φαίνεται υπερβολικός ο αφορισμός, αντικαταστήστε την λέξη "ποίημα" με "επιστημονικό άρθρο", "θεατρικό έργο", "τραγούδι", κ.ο.κ.

παραλληλίες και λεπτομέρειες

*** spoiler alert ***

[περί Phantom thread και Γρανάδας]

Πώς μπορείς να (ξανα)πεις σήμερα μιαν ιστορία για τα πιο σημαντικά (και χιλιοειπωμένα, χίλιες φορές καλύτερα);

Δυο τρόποι είναι: πλέκοντάς την με μιαν άλλη ιστορία, κάπως αταίριαστη εκ πρώτης όψεως (π.χ. μια οικογενειακή ιστορία ερώτων και θανάτων, μαζί με μια λυρικο-επιστημονική αφήγηση περί της καταγωγής μας από την ύλη ‘νεκρών’ άστρων, μαζι με μιαν ιστορική αφήγηση ερώτων, θανάτων, και πανούργας, απύθμενης αφοσίωσης)∙ ή εισάγοντας και τονίζοντας μιαν ασυνήθιστη, έως κι ‘αντίθετη’, λεπτομέρεια (π.χ. η περιοδική, αυτοϊάσιμη, δηλητηρίαση του αγαπημένου προσώπου, ως μέσον επαναφοράς στην τρυφερότητα και στην ανάγκη του άλλου).

Τον πρώτο τρόπο μετέρχεται η «Γρανάδα», θεατρικό έργο του σκηνοθέτη Γιάννη Καλαβριανού, το οποίο σκηνοθετεί για την ομάδα του “Sforaris”, με άξιου/ες ηθοποιούς (Γιώργος Γλάστρας, Έφη Σταμούλη, κ.ά. – ου μην αλλά και η ζαλιστική Λυδία Φωτοπούλου σε οθόνη βίντεο!). Τον δεύτερο, ο κινηματογραφικός σκηνοθέτης Paul Thomas Anderson, στην «Φασματική κλωστή» του (ή «αόρατη», κατά την ελληνική εταιρεία διανομής), με τον ως συνήθως ασύλληπτο Daniel Day Lewis, αλλά και την πρωτεϊκής σαγήνης Vicky Krieps, και την τραγική βρετανίδα σφίγγα της Lesley Manville.

Αμφότερα, not to be missed. Και δι’ αμφότερα, θα είχε κανείς να πει πάρα πολλά ακόμη – κυρίως όμως για την σοβαρότητα του σχεδιασμού τους ως έργα τέχνης, την ανυπόκριτη ευθύτητα των καλλιτεχνικών τους μέσων, και του πώς δεν φοβούνται –κάθε άλλο– την συγκίνηση.

risk _ a poets' agora 2017

Την 1η Δεκεμβρίου 2017, ο Θοδωρής Χιώτης, η Κυόκο Κισίντα, κι εγώ -ευγενώς προσκεκλημένοι από τις ιδρύτριες και επιμελήτριες τού  "A Poets' Agora", Karine Ancellin και Angela Lyras, στην πανέμορφη Οικία Κουτζαλέξη του πρώιμου 19ου αι. (επαναδιακοσμημένη από τον Γιάννη Τσαρούχη στα τέλη της δεκαετίας του 1960)- διαβάσαμε (στα ελληνικά, με αγγλικό σχολιασμό) τρία ποιήματά μας, συμπεριλαμβανομένου και ενός γραμμένου ειδικά για την περίσταση. Αυτά τώρα δημοσιεύονται - το δικό μου, εδώ: https://apoetsagora.com/παναγιώτης-ιωαννίδης/ - αλλά και εδώ: https://xylokopoi.blogspot.gr/2017/12/blog-post.html.

Αλλά και ολόκληρο το ωραίο τομίδιο (σχεδιασμένο από το G Design Studio), στα ελληνικά και αγγλικά, είναι πλέον διαθέσιμο εδώ: https://apoetsagora.files.wordpress.com/…/a-poets-agora-ris… - ενώ οι αναγνώσεις, εδώ: [η δική μου αρχίζει  στο:] https://youtu.be/SOx7_y-PVl4?t=9m2s [και ολοκληρώνεται στο 21'].

(Η φωτ. από τα αριστουργηματικά ταβάνια του σπιτιού, είναι του Πάνου Κοκκινιά.)