ΠΟΙΗΣΗ
~ Μιχάλης Γιαννακάκης, Σε δάσος σιδερένιο, εκδ. Οδός Πανός, 2015, σελ. 48.
Πλάγιος δεύτερος σωπαίνει /
Μονοπάτι αρχαίο / Αμύγδαλο / Το χείλι σου τρέμει. Απόσταγμα
εργασίας των ετών 1995-2014, είκοσι τρία ολιγόστιχα ποιήματα ακριβείας. Ο Στ.
Αλεξίου έγραψε: «η συντομία, η επαφή με την πραγματικότητα [] και η σαφήνεια»,
που θα τις «βρούμε, ύστερα από δεκαετίες, μόνο στον τόσο διαφορετικό []
Καβάφη», «αποτελούν [] βασικές υποθήκες του Σολωμού για τη νεώτερη, συνήθως
«αιθεροβάμονα» ποίησή μας» – και ο Μ.Γ. φαίνεται πως άκουσε. Εικόνες της φύσης,
της πόλης, ή προσφιλών μορφών, συμπαρατάσσονται, αντικαθρεφτίζονται, συνηχούν.
Οι αλλεπάλληλες εικόνες γίνονται μεταφορές η μια για την άλλη. Ορίζοντας ανοίγει με χαρτί και μολύβι / Η ένωση του
λαιμού με την ωμοπλάτη / Γίνεται βροχή / Καταρράκτης / Φαράγγι των νεκρών στη
Ζάκρο.
ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
~ Ράινερ Μαρία Ρίλκε (μτφρ.: Δημ. Στ. Δήμου), Οι Σημειώσεις του Μάλτε Λάουριτς Μπρίγκε,
εκδ. Το Ροδακιό, α’ ανατ. 2016, σελ. 192.
Από
τις ρίζες της ζωής του δημιουργήθηκε το γερό, ανθεκτικό στο χειμώνα φυτό μιας
καρποφόρας χαράς. Σπανίως ο καλός ποιητής και ο καλός πεζογράφος
ενσαρκώνονται στο ίδιο πρόσωπο∙ ο Ρίλκε είναι μία από τις εξαιρέσεις. Τα γεγονότα[,] πόσο ήσαν απλά κι ανακουφιστικά
μπροστά στις υποθέσεις. Συμπληρωμένη με χρήσιμες σημειώσεις του μεταφραστή,
έχουμε εδώ –μ’ έναν λόγο υποδειγματικής πυκνότητας και αλησμόνητης ομορφιάς– την
εξωτερική κι εσωτερική περιπέτεια, με τις ανελέητες αλλά και γεμάτες βαθύτατη
ανθρωπιά παρατηρήσεις, και τους βασανιστικούς στοχασμούς ενός νέου που
βρίσκεται καθ’ οδόν –ανάμεσα στην οικογένεια, την Ιστορία, τον Θεό και τους
συνανθρώπους του– προς την δύσκολη ωριμότητα και την Αγάπη. Ν’ αγαπιέσαι σημαίνει να παρέρχεσαι, ν’
αγαπάς σημαίνει να διαρκείς. – Π.Ι.
ΔΟΚΙΜΙΑ
~ Γ.Β. Δερτιλής, Επτά
πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις, 1821-2016, εκδ. Πόλις, 2016,
σελ. 158.
Μια λογική διακυβέρνηση της
χώρας θα μπορούσε, με τη διπλωματία και με έγκαιρες συμμαχίες, αφενός να
αποφεύγει ορισμένους πολέμους και αφετέρου να μετριάζει το κόστος των
εξοπλισμών. Δυστυχώς, οι ελληνικές πολιτικές τάξεις έκαναν ανέκαθεν το αντίθετο.
Και επιπλέον, διακινδύνευαν συνεχώς την πολεμική εμπλοκή της χώρας με περιττές
δημαγωγικές προκλήσεις. [] Μετά το 1980 [] διεκδικούσαν την εξουσία χωρίς
αίσθηση της Ιστορίας, χωρίς πολλούς ηθικούς δισταγμούς και χωρίς κανέναν
σεβασμό για την αλήθεια. Για όσους από εμάς δεν πρόλαβαν –ή δεν θα
μπορέσουν– να αναγνώσουν το ογκώδες, σημαντικό έργο του Γ.Β.Δ., Ιστορία του Ελληνικού Κράτους (1830-1920),
το παρόν τομίδιο είναι όχι μόνο ευσύνοπτη και προφανώς επιλεκτική σύνθεση, αλλ’
επίσης γλαφυρό και πολύτιμο ‘κήρυγμα’ αφύπνισης. Η γνώση της Ιστορίας οδηγεί
στην αυτογνωσία και στην επίγνωση. Απο εκεί στην πράξη, ο δρόμος της Δημοκρατίας
είναι ανοιχτός.
~ Νικόλας Κάλας, Υπερρεαλισμός
και η Δημιουργία της Ιστορίας (εισ. και συγκέντρωση κειμένων: Λένα
Χοφφ, μτφρ.: Ανδρέας Παππάς), εκδ. Άγρα, 2016, σελ. 145.
Η Λ.Χ. κλείνει
την εισαγωγή της γράφοντας: Ο Κ. έγραφε
κριτική που έμοιαζε με ποίηση και ποίηση που ήταν σκληρή σαν κριτική,
ανακατεύοντας επίτηδες τα κομμάτια ενός παζλ που συνεχίζει να μας ξαφνιάζει με
τη φρεσκάδα του και να μας διαφωτίζει ακόμα και τώρα. Έξοχη σύνοψη της αξίας
των κειμένων αυτών, που θα απάρτιζαν ένα βιβλίο που σχεδίαζε αλλά δεν μπόρεσε
να εκδώσει ο Κ., απόπειρα να επανεξετασθεί η σημασία του υπερρεαλισμού την
δεκαετία του 1970. Πεποίθηση του Κ., ότι ο τρόπος που ο υπερρεαλισμός
αντιμετωπίζει την γλώσσα, την τέχνη, τον έρωτα, παραμένει επίκαιρος: Η αποκατάσταση της επικοινωνίας μεταξύ
ονείρων και πραγματικότητας είναι ένας ποιητικός στόχος που δεν μπορεί να
επιτευχθεί παρά μόνο με πολιτικά μέσα.
~ Έζρα Πάουντ, Ποιητική
Τέχνη, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2016, σελ. 342.
Η κατήφεια και η επισημότητα είναι εντελώς περιττές, ακόμη και στην πιο
αυστηρή μελέτη μιας τέχνης που σκοπός της είναι να ευχαριστεί την καρδιά του
ανθρώπου. Απαραίτητο εγκόλπιο για κάθε σοβαρό ποιητή, νέο ή έμπειρο, και οιασδήποτε
‘σχολής’ –όσο και απολαυστικότατη περιήγηση, για κάθε αναγνώστη, στην ιστορία
και την τέχνη της ποίησης– το βιβλίο του Π., Αλφαβητάριο της Ανάγνωσης, προσφέρεται, στην έκδοση αυτή, συμπληρωμένο
από 11 ακόμη δοκίμιά του για την λογοτεχνία, τον πολιτισμό, την παιδεία. Η
ευφυία και η ευστοχία του κορυφαίου Αμερικανού ποιητή και λογίου είναι
συναρπαστικές και παροιμιώδεις∙ εύχομαι ολόψυχα να
καταστούν και μολυσματικές. Όλα αυτά μάς
οδηγούν στο ζήτημα της ανηθικότητας της κακής τέχνης. Η κακή τέχνη είναι ανακριβής.
Είναι τέχνη που ψεύδεται.
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
~ Σάκης Σερέφας (επιμ. και μτφρ.), «Δεν υπήρξαν ήρωες εδώ...» (Λογοτεχνικά
κείμενα και μαρτυρίες), σειρά: Η Θεσσαλονίκη στον Α’ Π.Π., εκδ. University Studio Press, 2015, σελ. 94.
... η απορία τους: Ποιος είναι αυτός ο
μυστήριος τόπος που τυς περιέχει τώρα; Ο καλός ποιητής (και όχι μόνο) Σ.Σ.
μάς έχει δώσει, μες στα χρόνια, κι άλλες πολύτιμες και απολαυστικές ανθολογίες
κειμένων για την Θεσσαλονίκη. Η πιο πρόσφατη συγκεντρώνει 40 πεζά και ποιήματα,
καθώς και μαρτυρίες Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, διαφόρων εθνικοτήτων, για την
ζωή στην πόλη κατά την διάρκεια του Α’ Π.Π.. Φωτογραφίες, καρτ-ποστάλ, και άλλα
έντυπα τεκμήρια της εποχής δρουν ως κάτι παραπάνω από απλή εικονογράφηση. Ο Απ. Παύλος επισκέφτηκε αυτόν τον τόπο μονάχα
μια φορά κι από τότε έστειλε μονάχα κάποιες επιστολές εδώ και [] μάλλον αυτό θα
κάνουμε όλοι μας...
*
Οι γιορτινές αναγνωστικές προτάσεις μου, στο "The Books' Journal" του Δεκ. 2016.
*
Οι γιορτινές αναγνωστικές προτάσεις μου, στο "The Books' Journal" του Δεκ. 2016.
