12.3.11

'τα χέρια του ύπνου' @ "εικονο-ποίηση"

 
Το έργο μου Τα χέρια του Ύπνου, με φωτογραφίες μου και ποίηση του Ρενέ Σαρ , παρουσιάζεται στα πλαίσια της ομαδικής έκθεσης "εικονο-ποίηση", στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, 12-26 Μαρτίου 2011. 

Ακολουθούν τα κείμενα και οι εικόνες που το απαρτίζουν. Τέλος, μια περιγραφή της υλικής μορφής του έργου.
 
















*

 
To έργο είναι μια εγκατάσταση με λέξεις και εικόνες.

Πάνω σε ένα τραπέζι, έχουν τοποθετηθεί αντικρυστά, δύο πανομοιότυπα χειροποίητα ολιγοσέλιδα λευκώματα. Πάνω σε επτά ασπρόμαυρες φωτογραφίες μου διαφόρων χεριών, 'πέφτουν' επτά σελίδες ρυζόχαρτου με τυπωμένα, μεταφρασμένα από εμένα -και ακόμη αδημοσίευτα-, χωρία του έργου του Γάλλου ποιητή (και αντιστασιακού κατά τον Β' Π.Π.) Rene Char, Feuillets d' Hypnos (1946). 

Τα δύο λευκώματα έχουν την εξής διαφορά: στο ένα, οι εικόνες είναι φωτοαντίγραφα των πρωτότυπων τυπωμάτων, ενώ στο άλλο, οι σελίδες των λέξεων είναι φωτοαντίγραφα των πρωτότυπων εκτυπώσεων.

Κάθε λεύκωμα κλείνει με μια σελίδα όπου είναι τυπωμένο το κείμενο που ακολουθεί:
 
 

Παναγιώτης Ιωαννίδης – πάνω σε ποίηση του Ρενέ Σαρ

 

τα Χέρια του Ύπνου

 

Τα Feuillets dHypnos –τα Φυλλάδια του Ύπνου– είναι το δεύτερο βιβλίο που ο René Char εξέδωσε μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1946, μην έχοντας δημοσιεύσει τίποτα από το 1939. Προέκυψε κυριολεκτικώς από το λύσιμο σε φυλλάδια του τετραδίου όπου κρατούσε σημειώσεις κατά την διάρκεια της συμμετοχής του, ως ‘λοχαγός Αλέξανδρος’, στην γαλλική Αντίσταση. Από την επεξεργασία εκείνου του υλικού –που το ξαναβρήκε αναπάντεχα στην κρυψώνα του μες σ’ έναν πέτρινο τοίχο και, αφού αντέγραψε ό,τι του ‘χρειαζόταν’, το κατέστρεψε, διασώζοντας, ως δείγμα, μόνο μιά σελίδα του– προέκυψαν διακόσιες τριάντα επτά πεζόμορφες ‘σημειώσεις’: παραινέσεις γιά την σωστή συμπεριφορά του αντάρτη, ελλειπτικές περιγραφές στρατιωτικών επιχειρήσεων, πυκνοί στοχασμοί, και σπάνιες λυρικές φυγές. Η ανάγκη της επιβίωσης –σωματικής και ψυχικής– μες στον ζόφο του ναζισμού, τον στρέφει ξανά και ξανά στην αναζήτηση του φωτός και στην απεύθυνση στο Εσύ – μέσ’ απ’ το προσωπείο του Ύπνου, αδελφού του Θανάτου. 

 

Του ύπνου που, μες στον χειμώνα, διασώζει την ζωή. 

 

Πάνω από το τραπέζι όπου έγραφε, είχε καρφιτσωμένη μιάν εικόνα του πίνακα του Georges de la Tour, Ο Φυλακισμένος (που σήμερα θεωρείται ότι απεικονίζει μάλλον τον Ιώβ καθώς τον εμπαίζει η γυναίκα του): το ασφυκτικό καδράρισμα των δύο μορφών, οι μεγάλες σκοτεινές επιφάνειες, το απόκοσμα άπλετο φως ενός κεριού, και η ευγλωττία των χεριών, συνθέτουν την αινιγματική γοητεία αυτού του έργου.

 

Σκέφτηκα να δέσω, αφού τα μετέφρασα, κάποια απ’ αυτά τα ‘εις εαυτόν’ του Ρενέ Σαρ (σε επιστολή του, προσπαθώντας να περιγράψει την νέα αυτή τροπή στο έργο του, αυτοπαρομοιάζεται, σαρκάζοντας ελαφρώς, με τον Μάρκο Αυρήλιο),μαζί με χέρια –λυτά ή πλεγμένα– αγαπημένων μου προσώπων ή αγνώστων. Τα δύο πανομοιότυπα τετράδια που προέκυψαν, αποτελούνται από εκτυπώσεις και φωτοαντίγραφά τους: στο ένα τετράδιο, οι λέξεις είναι στο πρωτότυπο τύπωμα, ενώ οι εικόνες σε φωτοαντίγραφα – στο άλλο, το αντίστροφο.



6.3.11

εικονο-ποίηση 2011


Ομαδική έκθεση / 11-26 Μαρτίου 2011, 18:00-22:00
Εγκαίνια: Παρασκευή 11 Μαρτίου, 20:30

"Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης", Πειραιώς 206, Ταύρος

Ζωντανή ποίηση: Δευτέρα 21 Μαρτίου, 21:30
Βιντεοποίηση: καθημερινά, 20:00

[περισσότερα, εδώ]

26.2.11

ποδηλατώντας στη νότια ευρώπη















Βράδιαζε στη Λισαβόνα τον περασμένο Νοέμβριο. Μήνες μετά, ένα πρωί στην Αθήνα, η ίδια εικόνα βρέθηκε στο φιλόξενο "Πεντάλ" της Μαρίας Λαϊνά, στην Ελευθεροτυπία.


"Θα γινόταν πολύ λίγο κακό πάνω στη γη εάν το κακό δεν μπορούσε ποτέ να γίνει εν ονόματι του καλού", ξεκινά το κείμενό της, αντιγράφοντας έναν αφορισμό της Μαρί φον Έμπνερ-Έσενμπαχ [μτφρ. Σπύρου Δοντά, εκδ. Στιγμή, Αθήνα 2010]. 


Και πιό κάτω γράφει: "Η "εξέλιξη" στην Ελλάδα [...] παίρν[ει] διαστάσεις επιδημίας και επειδή παντού προδίδει η γλώσσα, καταλαβαίνει κανείς ότι η εξέλιξη (διαμόρφωση με την πάροδο του χρόνου ή μετάβαση από απλούστερες μορφές σε άλλες πιο σύνθετες, κατά το λεξικό) υπάρχει για να μην απολήξει (απόληξη ίσον περάτωση, κατάληξη, κατά το λεξικό και πάλι). Σε λίγο θα ακούσουμε ότι ο άνθρωπος βρίσκεται σε εξέλιξη (σωστό βεβαίως, αλλά δεν τους έχει περάσει από το νου), ο έρωτας βρίσκεται σε εξέλιξη (ούτε αυτό τους έχει περάσει από το νου ή δεν το τολμάνε ακόμη), το άλμα ή το Αλτσχάιμερ βρίσκονται σε εξέλιξη, κ.τ.λ., κ.τ.λ,. Εκτός ίσως από τον βιολογικό θάνατο, γιατί εκεί η δημοσιογραφική γλώσσα έχει κοιτάξει το λεξικό και βρήκε την ευγενή λέξη «κατάληξη». Κανείς δεν πεθαίνει πια στην Ελλάδα. Καταλήγει. Περιέρχεται δηλαδή στην κατάσταση του θανάτου, τερματίζοντας."




[φωτ.: π.ι., xi.2010]

22.2.11

non è mai troppo tardi




























η εικόνα της ημέρας στο troppotardi [che poi non è mai]


[π.ι., ii.2011]

23.1.11

μπιούτιφουλ













[alejandro gonzalez iñárritu, biutiful]


Tα ζώα χαλκομανίες. Ξεκολλούν πετάν απ' τους τοίχους, μόλις ο θάνατος φανεί.


Φοράει το δαχτυλίδι που ο πατέρας του έδωσε στη μάνα του, κι αυτός με τη σειρά του στη γυναίκα του. Το περνάει στο δάχτυλο της κόρης του καθώς ξαπλώνει δίπλα του.


Και βρίσκεται στα χιόνια. Ο νεαρός πατέρας του, σαν εραστής τού ανάβει το τσιγάρο. Του λέει σ' αυτόν τον τόπο, ό,τι κι ο γιός του τού είχε πει στον άλλον.


Και κοιτούν μαζί προς το εκεί που δεν βλέπουμε.




[φωτ.: π.i., i.2011]

18.1.11

στην χώρα





















αυτός ο θεατής των 'προσώπων και των σωμάτων' του πατρίς σερώ, επανεθεάθη στην 'χώρα'

[φωτ.: π.ι., παρίσι, i.2011]

1.1.11

23 φώτα γιά το 2011



















Το Πεδίον του Άρεως στην Αθήνα βρίσκεται, ως γνωστόν, υπό αναδιαμόρφωση εδώ και κάποια χρόνια. Ωστόσο, τμήματά του, σταδιακά από τον περασμένο Σεπτέμβριο, ανοίγουν στο κοινό. Και την παραμονή των Χριστουγέννων, οι χαμηλοί προβολείς στην πλευρά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας άναψαν γιά πρώτη φορά.

Αυτήν την παραμονή Πρωτοχρονιάς, έχοντας περάσει το βράδυ πίνοντας τσάι μ’ έναν φίλο με τον οποίο ωστόσο είχαμε να βρεθούμε πάνω από τέσσερα χρόνια, γύρισα σπίτι. Γαλήνιος, αποφάσισα να μείνω μέσα. Έπλυνα τα πιάτα, έκανα ένα μοναδικό τηλεφώνημα, διάβασα την μάλλον ζοφερή ανασκόπηση του έτους και της δεκαετίας στην εφημερίδα. Έλεγα να πέσω νωρίς – αλλ’ ύστερα σκέφτηκα να βγω γιά την ιδέα που είχα την παραμονή των Χριστουγέννων.

Φωτογράφισα –χωρίς ‘καλλιτεχνικές’ αξιώσεις– καθέναν προβολέα, υπό τις ίδιες συνθήκες: η κάτω πλευρά του κάδρου γλείφει το μαρμάρινο πεζούλι, και κάθε προβολέας τοποθετείται στο κέντρο του κάτω μέρους.


Έβγαλα όλες τις φωτογραφίες στέκοντας στην λωρίδα των τυφλών.

Η αναδιαμόρφωση του Πάρκου παρακράτησε, δυστυχώς. Ευτυχώς, ο κύριος αρχιτέκτονάς της, ο Αλέξανδρος Τομπάζης, χαίρει δικαίως σεβασμού – και έλαβε τις περισσότερες ψήφους με τον νικηφόρο συνδυασμό των τελευταίων δημοτικών εκλογών. Τα αποτελέσματα αυτά ήταν μιά μεγάλη ανακούφιση: πολλές ελπίδες στηρίζονται πάνω τους.

Η σειρά των προβολέων σταματά στο άγαλμα της Αθηνάς, που στήθηκε το 1952, εις μνήμην των πεσόντων επί ελληνικού εδάφους κατά τον Β’ Π.Π. Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών στρατιωτών. Τώρα κοιτά έναν –φευ ίσως υπερβολικά συμμετρικό, αλλ’ ασφαλώς μυθολογικώς ταιριαστό– ελαιώνα. Οι σκαίητερς, που λάτρεψαν τα μάρμαρα μπροστά απ’ το άγαλμα, απ’ ό,τι ακούω, θα έχουν πιά τον δικόν τους ειδικά σχεδιασμένο χώρο.

Τα φώτα άναψαν. Ώρα γιά δουλειά.

4.12.10

billets-doux a ma soeur


25 Νοεμβρίου 2010, 18:09

4 το απόγευμα φτάνω στη Στοκχόλμη: είναι νύχτα και χιονίζει. Στο ξενοδοχείο, αγώνες κολύμβησης στην τηλεόραση: άντρες, ελεύθερο.



[άλλα παρόμοια, εδώ: μπιλλιεττάκια στην αδελφή μου]